Dzisiaj trochę samozachwytu i odrobina samochwalstwa. Wspomnimy polski wkład w rozwój kolei i nasze nadwiślańskie pomysły, które zapisały się na kartach rozwoju sektora kolejowego. Mamy w tym zakresie kilka całkiem ciekawych patentów, zarówno tych stricte technologicznych, jak również funkcjonalnych.
Polskim królem wynalazców można by nazwać Jana Józefa Baranowskiego, który przyszedł na świat 7 września 1805 r. w Śmiłowiczach, w obwodzie mińskim na Białorusi. Był dobrze wykształcony, studiował na wydziale matematyczno-fizycznym oraz prawnym Uniwersytetu Wileńskiego. Jako ochotnik brał czynny udział w walkach w czasie powstania listopadowego, pod koniec którego znalazł się w Austrii, gdzie został internowany. Kolejne lata życia spędził we Francji, gdzie od 1832 do 1848 r. podejmował się różnych prac zawodowych, np. bankowca, handlowca czy bankowego kasjera.
W tym to czasie po raz pierwszy zabłysnął jako wynalazca, który swój wkład wniósł w rozwój kolei. Otóż, podczas pracy na stanowisku inspektora rachuby Towarzystwa Kolei Północnej Paryż–Rouen– Hawr, opracował system tzw. podwójnej buchalterii. Doceniając wagę tego rozwiązania, wystarczy wspomnieć, iż wdrożono je nie tylko u jego pracodawcy, ale w wielu innych kolejach francuskich aż stał się swoistym standardem we wszystkich towarzystwach kolejowych tego kraju.
W 1842 r. porzucił aktywną i czynną pracę zawodową, by poświęcić się wyłącznie wynalazczości. Skupiał się na ekonomii, kolei, łączności i technice. Uzyskał 17 patentów francuskich i 18 ulepszeń, dziewięć patentów w Wielkiej Brytanii i dwa w Belgii.
O znaczeniu jego wynalazków i pomysłów mogą świadczyć również wyróżnienia, jakie mu przyznawano. M.in. otrzymał w Paryżu Medal Towarzystwa Zachęty do Wynalazczości oraz medal ministra robót publicznych. A jakie zasługi z jego licznych twórczych idei można uznać za rewolucyjne i znaczące do kolei?
Ręczny kasownik do biletów kolejowych
W 1848 r. Baranowski zaprezentował ręczny kasownik do biletów. Natychmiast wdrożony do produkcji i użytkowania we Francji, błyskawicznie znalazł zastosowanie na całym świecie. Po wielu modyfikacjach to urządzenie jest do dzisiaj powszechnie stosowane.
Maszyna do druku i kontroli biletów
W 1851 r. na Wystawie Powszechnej w Londynie Baranowski został nagrodzony za stworzenie maszyny drukującej i kontrolującej do 5 tys. biletów kolejowych na godzinę.
Semafor
To urządzenie z obszaru automatyki kolejowej, które miało zapobiegać zderzeniom pociągów i poprawić bezpieczeństwo ruchu kolejowego. Ten automatyczny system sygnalizacji został w 1857 r. wdrożony we Francji na linii Paryż–Rouen. Następnie trafił na inne francuskie odcinki kolejowych torów i kolejno do Włoch oraz Anglii. W 1862 r. został zaprezentowany na Wystawie Światowej w Londynie. Dzisiaj znany jest na każdym kontynencie.
Kiedy po wojnie francusko-pruskiej opracował nowatorski plan tzw. pożyczki rządowej, dzięki której Francja mogłaby spłacić kontrybucje wojenne i nie uzyskał za nie ani uznania, ani wynagrodzenia, wyprowadził się do Anglii i osiadł w Londynie.
Po 1872 r. zajął się w zasadzie wyłącznie językoznawstwem i jako podsekretarz zaangażował się w działania Towarzystwa Literackiego. W efekcie tych prac wniósł znaczący wkład w powstanie pierwszego podręcznika do nauki języka polskiego dla Anglików. Zmarł 30 marca 1888 r.
Baranowski jest mało doceniany w kraju i z pewnością zasługujące na większe uznanie. A przecież był wynalazcą, poliglotą, ekonomistą, finansistą i inżynierem, jedną z najwybitniejszych postaci polskiej Wielkiej Emigracji – we francuskiej prasie zyskał miano ojca wynalazczości kolejowej.
Naszym zdaniem warto tę wybitną postać zapamiętać, bo jego liczne wynalazki do dzisiaj służą ludziom w wielu dziedzinach życia. Czy wcześniej, widząc semafor, przyszło Wam do głowy, że wymyślił go Polak?
Autor: Tomek Łucek
Fot. Wikipedia