Koleje wąskotorowe w Polsce – sposób na udane wakacje

Wąskotorówki to wspomnienie dawnych lat, kiedy to kolejki poruszające się po torach o rozstawie szyn mniejszym niż standardowy (przyp. red. 1435 mm) wspierały normatywne linie kolejowe. Niektóre koleje wąskotorowe powstały już ponad 100 lat temu. Były wykorzystywane w różnych gałęziach przemysłu i turystyce. W czasie wojny były przewoziły żołnierzy i zaopatrzenie na front. Wiele z nich do tej pory zostało zniszczonych lub totalnie zaniedbanych.

Historia kolei wąskotorowych w Polsce

Kolej wąskotorowa porusza się po torach, których rozstaw szyn jest mniejszy niż normalny – 1435 mm. Cechuje się także mniejszą zdolnością przewozową i osiągają niższą prędkością maksymalną od kolei normalnotorowej. Historia wąskotorówek sięga XIX wieku. Były wykorzystywane m.in. w:

• leśnictwie
• górnictwie
• hutnictwie
• przetwórstwie żywności

Podczas I wojny światowej przewoziły także żołnierzy oraz zaopatrywały front. Koleje wąskotorowe mają także sporo zalet np. możliwości stosowania uproszczonych oraz mniej kosztownych rozwiązań technicznych – są nimi m.in. lżejsze szyny oraz mniejsze podkłady. Ponadto nie ma potrzeby wykonywania głębokich przekopów i nasypów, a pas gruntu wymaganego pod budowę jest węższy. W kolei wąskotorowej pochylenia torowiska mogą być większe, a promienie łuków sporo mniejsze.

Z czasem wąskotorówki (pod koniec XX wieku) zaczęły być wycofywane z użytku. Tłumaczono to niską opłacalnością transportu. Infrastruktura kolei wąskotorowych przez lata popadała w ruinę. Mnóstwo elementów rozkradziono. Kiedyś wąskotorówki były stałym elementem polskiego krajobrazu. Wiele tras było poprowadzonych w malowniczej scenerii, a podróż wiązała się z niezapomnianymi przeżyciami. Mało kto doceniał wtedy turystyczny potencjał kolei wąskotorowych.

Koleje wąskotorowe w Polsce – aktualnie

Obecnie wiele wąskotorówek zyskuje drugie życie. Wszystko dzięki wolontariuszom i miłośnikom kolei, którzy z ogromnym zaangażowaniem odbudowywali zniszczoną infrastrukturę oraz starali się o środki finansowe na reaktywacje przewozów. Rewitalizowanie sprzętu i infrastruktury to duże wyzwanie. Zarządcy wąskotorówek nieustannie starają się o nowe źródła finansowania. Koleje wąskotorowe to nie tylko sezonowa atrakcja, ale także duża dawka historii. Zainteresowanie zwiedzaniem oraz przejazdami z roku na rok rośnie. W 2021 r. w Polsce funkcjonowały 23 kolejki wąskotorowe.

Lista kolei wąskotorowych w Polsce:

• Bieszczadzka Kolejka Leśna
• Ełcka Kolej Wąskotorowa
• Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa
• Górnośląskie Koleje Wąskotorowe
• Kaliska Kolej Dojazdowa
• Kolejka Miniaturowa w Cichowie
• Kolejka Wąskotorowa w Rudach
• Kolejka Parkowa Maltanka (Poznań)
• Koszalińska Kolej Wąskotorowa
• Krośnicka Kolej Wąskotorowa
• Krośniewicka Kolej Wąskotorowa          
• Nadmorska Kolej Wąskotorowa
• Nadwiślańska Kolej Wąskotorowa
• Parkowa Kolej Wąskotorowa (Chorzów)
• Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa          
• Pleszewska Kolej Dojazdowa
• Przeworska Kolej Wąskotorowa             
• Rogowska Kolej Wąskotorowa
• Sochaczewska Kolej Muzealna 
• Starachowicka Kolej Wąskotorowa
• Stargardzka Kolej Dojazdowa
• Śmigielska Kolej Wąskotorowa
• Średzka Kolej Wąskotorowa
• Świętokrzyska Kolej Wąskotorowa (Ciuchcia Express Ponidzie)
• Tramwaj konny w Mrozach
• Wąskotorowe Kolejki Leśne (Puszcza Białowieska)
• Wigierska Kolej Wąskotorowa
• Wojskowa Kolej Wąskotorowa (Hel)
• Wyrzyska Kolej Powiatowa (Białośliwie)
• Żnińska Kolej Powiatowa
• Żuławska Kolej Dojazdowa

Wakacje z wąskotorówkami

Przez całe wakacje przybliżymy Wam historię kolei wąskotorowych na terenie Polski. Przekażemy również informacje dotyczące przejazdów oraz innych atrakcji, które będą organizowane przez zarządców wąskotorówek.

Autor: DM
Fot. waskotorowka.koszalin.pl

Zobacz również: