Wąskotorówki to wspomnienie dawnych lat, kiedy to kolejki poruszające się po torach o rozstawie szyn mniejszym niż standardowy (przyp. red. 1435 mm) wspierały normatywne linie kolejowe. Niektóre koleje wąskotorowe powstały już ponad 100 lat temu. Były wykorzystywane w różnych gałęziach przemysłu i turystyce. W czasie wojny były przewoziły żołnierzy i zaopatrzenie na front. Wiele z nich do tej pory zostało zniszczonych lub totalnie zaniedbanych.
Historia kolei wąskotorowych w Polsce
Kolej wąskotorowa porusza się po torach, których rozstaw szyn jest mniejszy niż normalny – 1435 mm. Cechuje się także mniejszą zdolnością przewozową i osiągają niższą prędkością maksymalną od kolei normalnotorowej. Historia wąskotorówek sięga XIX wieku. Były wykorzystywane m.in. w:
- leśnictwie
- górnictwie
- hutnictwie
- przetwórstwie żywności
Podczas I wojny światowej przewoziły także żołnierzy oraz zaopatrywały front. Koleje wąskotorowe mają także sporo zalet np. możliwości stosowania uproszczonych oraz mniej kosztownych rozwiązań technicznych – są nimi m.in. lżejsze szyny oraz mniejsze podkłady. Ponadto nie ma potrzeby wykonywania głębokich przekopów i nasypów, a pas gruntu wymaganego pod budowę jest węższy. W kolei wąskotorowej pochylenia torowiska mogą być większe, a promienie łuków sporo mniejsze.
Z czasem wąskotorówki (pod koniec XX wieku) zaczęły być wycofywane z użytku. Tłumaczono to niską opłacalnością transportu. Infrastruktura kolei wąskotorowych przez lata popadała w ruinę. Mnóstwo elementów rozkradziono. Kiedyś wąskotorówki były stałym elementem polskiego krajobrazu. Wiele tras było poprowadzonych w malowniczej scenerii, a podróż wiązała się z niezapomnianymi przeżyciami. Mało kto doceniał wtedy turystyczny potencjał kolei wąskotorowych.
Koleje wąskotorowe w Polsce – aktualnie
Obecnie wiele wąskotorówek zyskuje drugie życie. Wszystko dzięki wolontariuszom i miłośnikom kolei, którzy z ogromnym zaangażowaniem odbudowywali zniszczoną infrastrukturę oraz starali się o środki finansowe na reaktywacje przewozów. Rewitalizowanie sprzętu i infrastruktury to duże wyzwanie. Zarządcy wąskotorówek nieustannie starają się o nowe źródła finansowania. Koleje wąskotorowe to nie tylko sezonowa atrakcja, ale także duża dawka historii. Zainteresowanie zwiedzaniem oraz przejazdami z roku na rok rośnie. W 2021 r. w Polsce funkcjonowały 23 kolejki wąskotorowe.
Lista kolei wąskotorowych w Polsce:
- Bieszczadzka Kolejka Leśna
- Ełcka Kolej Wąskotorowa
- Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa
- Górnośląskie Koleje Wąskotorowe
- Kaliska Kolej Dojazdowa
- Kolejka Miniaturowa w Cichowie
- Kolejka Wąskotorowa w Rudach
- Kolejka Parkowa Maltanka (Poznań)
- Koszalińska Kolej Wąskotorowa
- Krośnicka Kolej Wąskotorowa
- Krośniewicka Kolej Wąskotorowa
- Nadmorska Kolej Wąskotorowa
- Nadwiślańska Kolej Wąskotorowa
- Parkowa Kolej Wąskotorowa (Chorzów)
- Piaseczyńska Kolej Wąskotorowa
- Pleszewska Kolej Dojazdowa
- Przeworska Kolej Wąskotorowa
- Rogowska Kolej Wąskotorowa
- Sochaczewska Kolej Muzealna
- Starachowicka Kolej Wąskotorowa
- Stargardzka Kolej Dojazdowa
- Śmigielska Kolej Wąskotorowa
- Średzka Kolej Wąskotorowa
- Świętokrzyska Kolej Wąskotorowa (Ciuchcia Express Ponidzie)
- Tramwaj konny w Mrozach
- Wąskotorowe Kolejki Leśne (Puszcza Białowieska)
- Wigierska Kolej Wąskotorowa
- Wojskowa Kolej Wąskotorowa (Hel)
- Wyrzyska Kolej Powiatowa (Białośliwie)
- Żnińska Kolej Powiatowa
- Żuławska Kolej Dojazdowa
Wakacje z wąskotorówkami
Przez całe wakacje przybliżymy Wam historię kolei wąskotorowych na terenie Polski. Przekażemy również informacje dotyczące przejazdów oraz innych atrakcji, które będą organizowane przez zarządców wąskotorówek.
Autor: DM
Fot. waskotorowka.koszalin.pl
Zobacz również:
1 komentarzy
Najpiękniejsza jest poznańska Maltanka!!!