Składy EN57, tzw. kible, będą wozić pasażerów jeszcze nawet przez 20 lat

W latach 1962–1993 z hal produkcyjnych wrocławskiego Pafawagu wyjechało na tory 1429 sztuk normalnotorowych, trójczłonowych, niskoperonowych, elektrycznych zespołów trakcyjnych EN57. Dzisiaj zdecydowana większość z nich nie nadaje się do użytku, jednak czynne składy są w posiadaniu kilku krajowych przewoźników. Będzie nimi można jeździć przez lata.

W czasie ponad 30-letniej produkcji pociągu powstawały jego liczne wersje i modyfikacje. Składy z numerami od 001 do 130 i od 601 do 1113 – mają trzy szyby w czole i charakterystyczne ryflowane boki. W pierwszych 130 pociągach znalazły się również przedziały 1 klasy. 

Dla odróżnienia od pojazdów z pierwszej serii składy z numerami od 1114 do 1825 zyskały gładkie i płaskie boki.

Z kolei pociągi z numerami od 1900 do 1953 wyposażono w zmodyfikowane oświetlenie, a szyba czołowa miała dwie części zamiast trzech.

Dlaczego EN57 nazwano kiblem?

Nazwa, jaka „przyczepiła” się do tych najpopularniejszych pociągów nie sympatyczna, jednak napisało ją samo życie. W tym przypadku na tak charakterystyczne określenie złożyło się wiele negatywnych czynników. W ramach PRL-owskiej oszczędności w latach 80. i w związku z permanentnym brakiem wszystkiego w pociągach tych montowano sygnalizatory dźwiękowe (włączane przy otwieraniu i zamykaniu drzwi), które wykorzystywano w powszechnych wówczas samochodach Żuk. Inną właściwością tego pojazdu i jedną z powtarzających się usterek był samozapłon szaf wysokiego napięcia. Pasażerowie, którzy nimi jeździli, dobrze pamiętają niedomykające się górne części okien oraz drzwi, których zamknięcie również nie było możliwe. To jednak przeszkadzało w ich użytkowaniu, chociaż, biorąc pod uwagę dzisiejsze standardy, jest to niedopuszczalne. W tamtych czasach nie było również niczym dziwnym to, że twarde siedziska z tworzywa sztucznego nie gwarantowały jakiegokolwiek komfortu w czasie jazdy, a jak twierdził przewoźnik, były odpowiedzią na zachowanie nożowników, którzy niszczyli obicia siedzeń wykonane z miękkiego materiału. Niedopuszczalnym z dzisiejszej perspektywy, jednak nikomu nieprzeszkadzające w PRL-owskiej rzeczywistości były też zespoły grzejników umieszczone bezpośrednio pod siedzeniami, które niejednego pasażera przyprawiły o poparzenia czy powodowały zniszczenie obuwia.

Niemniej jednak kluczowa była inna właściwość tychże składów i to od niej wzięła się niechlubna nazwa „kibel”. A mianowicie wada konstrukcyjna pociągów, która powodowała, że smród wydobywający się z toalet skutecznie wypełniał całą przestrzeń, a co bardziej wrażliwe osoby w czasie podróży poszukiwały ulgi, łapiąc świeże powietrze wpadające do środka przez nieszczelne okna.

Skąd ten nieprzyjemny zapach? Otóż projektanci w WC umieścili źródło powietrza, które zasysała sprężarka, a pasażerowie korzystający z otwartej wówczas konstrukcyjnie toalety, często wypróżniali się właśnie w otwory do zasysania powietrza. I zapachy „jak z kibla” prostą drogą trafiały do wnętrza wagonu. 

Aby poprawić ten błąd, konstruktorzy przenieśli otwory zasysania powietrza na pudło boczne składu, jednak testy prawdopodobnie wykonano, podczas słonecznej pogody, gdyż eksploatacja pociągu w dni deszczowe powodowała, że zaciągały one deszczówkę. 

Pomimo tych i wielu innych usterek, wad oraz niedogodności pociąg stał się legendą i jest do dzisiaj najdłużej produkowanym pociągiem na świecie. Co więcej, PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście deklaruje, iż będzie używać zmodernizowanych składów EN57 do roku 2042. Koleje Mazowieckie natomiast chcą nimi wozić podróżnych przynajmniej do 2026 r.

Autor: Tomek Łucek