Nie ma pociągów bez stacji. Od początku istnienia tej metody transportu równolegle z nią rozwijała się przywiązana do niej architektura. Jednocześnie stanowi ona od lat coś więcej niż przejściowe łączniki, przez które przechodzimy w drodze na peron lub oczekujemy na połączenia. Stanowią one często ważne punkty odniesienia na mapie miast, często również ich symbole, a także wybitne dzieła architektoniczne.
Naszą podróż rozpoczynamy w Nowej Zelandii, konkretnie w Dunedin na Wyspie Południowej, gdzie znajduje się stacja kolejowa Dunedin. Ten renesansowy budynek utrzymany jest w typowym flamandzkim stylu. Przez jego zdumiewający rozmiar, ilość ozdobników i majestatyczny charakter nadano mu nazwę „domek z piernika”, a architektowi całego przedsięwzięcia przydomek Piernikowy George (naprawdę nazywał się George Troup). Na posadzce dworca ułożona jest skomplikowana mozaika w całości skonstruowana z prawie 750 tys. płytek porcelanowych angielskiej marki Royal Doulton.
Przenosimy się teraz do Belgii, na stację Liège-Guillemins. Jej strzelisty łuk stanowi nie tylko innowację architektoniczną w porównaniu ze starszymi wersjami budynku dworca, ale również innowację technologiczną. Ma 160 m długości i 32 m wysokości. Unosi się nad podróżnymi jako zbalansowana jedność białego cementu, szkła i stali. Dla podróżujących nie jest to jednak tylko gratka dla oczu, gdyż dworzec zapewnia od początku XX w. dostęp do szybkich połączeń. Wraz z rozprzestrzenieniem się pociągów ekspresowych architektura została dostosowana do ducha nowych czasów.
Czas na Indie, gdzie warto przyjrzeć się Dworcowi Króla Śiwadźego w Mumbaju. Jego budowa zakończyła się w 1888 r., a całość stanowi fascynujące połączenie stylu wiktoriańskiego, neogotyku i wpływów włoskich. Ozdoby na fasadzie tworzą prawdziwą kaskadę detali, ukrytych w poręczach, rzeźbieniach i płytkach. Obiekt został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako wybitny przykład XIX-wiecznej stacji z zaawansowanymi rozwiązaniami nie tylko architektonicznymi i technicznymi.
Na zakończenie zajrzymy do Londynu. Międzynarodowa stacja kolejowa St Pancras International zbudowana w drugiej połowie XIX w. od początku wzbudzała zachwyt swoim nienagannym stylem. Brytyjski neogotyk odznacza się na tle miasta czerwoną cegłą i strzelistością wieżyczek. By obniżyć koszty jej budowy, ale i późniejszego utrzymania, zdecydowano się na dach jednospadowy, co tylko dodało budowli unikatowego charakteru. Dzisiaj zajmuje on dumnie miejsce na ustawowej liście budynków o szczególnych wartościach architektonicznych lub/i historycznych, jako jeden z zabytków Wielkiej Brytanii.
Autor: Weronika Łucek