Środowisko naukowe angażuje się w budowę docelowej sieci kolejowej w Polsce

Inauguracyjne posiedzenie Rady Naukowej Zintegrowanej Sieci Kolejowej (ZSK) odbyło się 8 maja br. w Warszawie. Do tego grona zostało powołanych 19 autorytetów, którzy reprezentują dorobek najlepszych polskich uczelni, instytutów i ośrodków związanych z transportem. Ich zadaniem będzie opiniowanie i nadzór merytoryczny nad pracami analitycznymi prowadzonymi w ramach projektu ZSK na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury przez ekspertów Centralnego Portu Komunikacyjnego, PKP Polskich Linii Kolejowych i Instytutu Rozwoju Miast i Regionów.

W skład Rady Naukowej ZSK weszli eksperci specjalizujący się w wielu dziedzinach, m.in. kolejnictwie, transporcie, logistyce, planowaniu przestrzennym, rozwoju regionalnym, modelowaniu, ekonomii, geografii, turystyce, sprawach międzynarodowych i przemyśle. Rada łączy autorytety naukowe z czołowych polskich uczelni z przedstawicielami samorządów i biznesu.

Tak różnorodne grono eksperckie zapewni interdyscyplinarne warunki i odpowiednią perspektywę dla planowania nowoczesnej infrastruktury kolejowej. Zależy nam, aby rozwój sieci kolejowej w Polsce oparty był także na wiedzy i doświadczeniu naukowców, którzy znają realne potrzeby różnych regionów geograficznych w Polsce i specjalizują się w kluczowych obszarach istotnych dla transportu – mówi Maciej Lasek, pełnomocnik rządu ds. CPK.

Działania Rady to istotna część procesu ZSK, którego ostatecznym celem jest określenie kluczowych w skali kraju korytarzy kolejowych (wraz z korytarzami alternatywnymi). W dalszej kolejności określony zostanie niezbędny zakres prac w zakresie budowy nowych linii i modernizacji istniejących. Rada ma pomóc w powstaniu rekomendacji i doradzać przy wyborze opcji w ramach przyszłych inwestycji w kolej w Polsce.

Zależy nam na tym, żeby planowanie inwestycji kolejowych w Polsce było oparte o wiedzę i doświadczenie ekspertów i ludzi nauki. To właśnie stąd decyzja o powołaniu Rady Naukowej ZSK i zaproszeniu do niej wysokiej klasy specjalistów, którzy reprezentują dorobek najlepszych polskich uczelni, instytutów i ośrodków. Zakładamy, że dzięki ich nadzorowi merytorycznemu przyszłe inwestycje CPK i PKP PLK, zostaną dobrze zaplanowane, skoordynowane i posłużą do budowy nowoczesnego systemu transportowego – mówi Piotr Malepszak, wiceminister infrastruktury.

W ramach projektu ZSK odbyło się już 16 warsztatów, czyli Regionalnych Paneli Eksperckich, których celem było zidentyfikowanie kluczowych powiązań międzyregionalnych i potrzeb transportowych regionów. Spotkania objęły wszystkie polskie województwa: rozpoczęły się 23 stycznia w Białymstoku. W ciągu kolejnych dwóch miesięcy odbyły się w Kielcach, Krakowie, Lublinie, Rzeszowie, Wrocławiu, Opolu, Poznaniu, Zielonej Górze, Gdańsku, Szczecinie, Toruniu, Warszawie, Olsztynie i Katowicach. Zakończyły się 25 marca w Łodzi.

Spotkania były zorganizowane przez spółki CPK i PKP Polskie Linie Kolejowe (PKP PLK) oraz Instytut Rozwoju Miast i Regionów (IRMiR). Ich celem jest określenie we współpracy z władzami regionów kierunków rozwoju inwestycji kolejowych po 2035 r., kiedy gotowa ma być już trasa Kolei Dużych Prędkości (KDP) „Y” Warszawa – Łódź – Wrocław / Poznań wraz z Lotniskiem CPK.

Podczas paneli zebraliśmy cenną wiedzę od samorządowców i ekspertów w regionach, co pozwoliło nam lepiej zrozumieć lokalne oczekiwania wobec planowanych przez nas połączeń. Projekt ZSK to realna szansa na zaspokojenie potrzeb transportowych mieszkańców różnych części Polski. Naszym celem jest przy tym budowa społecznej zgody poprzez uwzględnienie stworzenia planu, który będzie wspierał rozwój kraju i jego regionów przez kolejne dekady – mówi Piotr Rachwalski, wiceprezes CPK ds. inwestycji kolejowych.

W ramach fazy warsztatowej planowane są dodatkowe konsultacje ogólnopolskie, w których wezmą udział m.in. przedstawiciele przemysłu i biznesu, szeroko rozumianej branży kolejowej, reprezentanci organizacji społecznych oraz specjaliści od obronności i rozwiązywania sytuacji kryzysowych. Zebrane dane zostaną wykorzystane w trwającej już fazie analitycznej. Prace zespołu projektowego z udziałem CPK, PLK i IRMiR na tym etapie ma obserwować i opiniować Rada Naukowa ZSK o charakterze doradczym.

Jej członkinie i członkowie będą wskazywać kierunki prac analitycznych i opracowywać wytyczne, które powinny zostać uwzględnione przez zespół projektowy ZSK oraz opiniować opracowane materiały. Celem stworzenia Rady Naukowej jest próba budowy konsensusu wokół zaproponowanych rozwiązań i transparentność prowadzonych prac.

Jako narodowy zarządca infrastruktury kolejowej wiemy, że polska sieć kolejowa wymaga uzupełnień i opracowania całościowego planu dalszego rozwoju. Biorąc udział w projekcie ZSK, wnosimy cenną wiedzę o bieżących uwarunkowaniach eksploatacyjnych oraz potrzebach zgłaszanych przez przewoźników kolejowych i samych pasażerów – dodaje Rafał Banaszkiewicz, pełnomocnik zarządu ds. przygotowania inwestycji PKP PLK S.A.

Rada ma być niezależna w zakresie proponowanych rozwiązań. Będzie opiniować możliwe scenariusze rozwoju w zależności od m.in. wpływu sytuacji makroekonomicznej i międzynarodowej, uwarunkowań legislacyjnych i zmian w prognozach ruchu.

Sieć kolejowa, którą dysponujemy dziś w Polsce, powstawała jeszcze w XIX wieku i w pierwszej połowie ubiegłego stulecia. Od tego czasu zasadniczej zmianie uległy jednak warunki gospodarcze i społeczne, w jakich żyjemy. Projekt ZSK to dobra okazja, aby spojrzeć na nią w kontekście aktualnych potrzeb i przygotować hierarchię budowy poszczególnych odcinków, uwzględniając postulaty efektywności i spójności sieci – mówi dr hab. inż. Andrzej Massel, dyrektor Instytutu Kolejnictwa, członek Rady Naukowej ZSK.

Zakończenie analizy wielokryterialnej planowane jest w I kwartale 2026 r. Wyniki analiz mają stanowić podstawę do opracowania dokumentu strategicznego, który wyznaczy kolejowe priorytety i zadania inwestycyjne w ujęciu dalekobieżnym na obszarze całej Polski od połowy lat 30., czyli po zakończeniu obecnych programów inwestycyjnych CPK i PKP PLK.

Zobacz również: