Sektorkolejowy » Innowacyjne rozwiązania zwiększają poziom bezpieczeństwa w branży kolejowej

Innowacyjne rozwiązania zwiększają poziom bezpieczeństwa w branży kolejowej

pzez Damian

Europejski przemysł zaopatrzenia kolei skupia producentów, którzy dostarczają przewoźnikom i zarządcom infrastruktury urządzenia, akcesoria, komponenty i tabor niezbędny do świadczenia usług transportowych. Sektor ten jest jednym z głównych trzonów gospodarki unijnej. Pomimo silnej pozycji rynkowej europejscy producenci stoją przed wyzwaniami związanymi z rosnącą pozycją dostawców z Dalekiego Wschodu oraz barierami handlowymi w międzynarodowym obrocie gospodarczym. Przewagę nad konkurencyjnymi firmami pozwalają zachować branży innowacje i cyfryzacja, a zatem stały rozwój w zakresie nowoczesnych technologii, co możemy obserwować również na podstawie rozwiązań wdrażanych przez polskie przedsiębiorstwa.

Postępujący w ostatnich latach rozwój polskiego sektora kolejowego, zarówno w zakresie budowy, jak i modernizacji, uaktywnił wiele krajowych przedsiębiorstw, które mają do zaoferowania interesujące, nowatorskie i funkcjonalne rozwiązania z powodzeniem stosowane w ramach rodzimych i zagranicznych projektach. Każde z nich może jednak mieć szansę na zastosowanie w większej stali tylko wówczas, kiedy rzeczywiście wykazywać będzie cechy znacząco podnoszące jakość i bezpieczeństwo w zakresie infrastruktury kolejowej.

Bezpieczniej na przejazdach kolejowych

Jednym z największych problemów na polskich torach jest bezpieczeństwo na przejazdach drogowo-kolejowych. Według danych zaprezentowanych we wrześniu br. przez Urząd Transportu Kolejowego (UTK), „Najliczniejszymi rodzajami wypadków na sieci kolejowej w 2021 r. były wypadki na przejazdach kolejowo-drogowych. Było ich 216, o 47 więcej niż rok wcześniej i o 17 więcej, niż w roku 2019”. Informacje te są bardzo niepokojące, a z drugiej strony pokazują słabe punkty kolei, które trzeba eliminować.

Jednym ze sposobów na ich eliminację jest instalacja nowatorskiego systemu poprawy widoczności na przejazdach kategorii D, czyli tych oznakowanych krzyżem św. Andrzeja, a w części także znakiem STOP. Przykładem takiego rozwiązania jest system typu SPW-1M opracowany przez firmę Monat, pozwalający ograniczyć liczbę niebezpiecznych zdarzeń w rejonie przejazdu. Celem jego wdrożenia jest zwiększenie czujności użytkowników drogi w momencie przekraczania torów dzięki temu, że poprzez poprawę widoczności informuje o nadjeżdżającym pociągu, kiedy ten zbliża się do niestrzeżonego przejazdu kolejowo-drogowego. W rezultacie uwaga użytkownika drogi skupia się na aktualnej sytuacji w miejscu, gdzie krzyżuje się droga i tory kolejowe.

Nieuwaga najczęstszą przyczyną wypadków

Zdrowie i życie osób przekraczających tory zależy głównie od ich koncentracji oraz podejmowanych decyzji. Jak podaje Ministerstwo Infrastruktury, około 98% wypadków oraz innych zdarzeń na przejazdach kolejowo-drogowych powodowanych jest nieostrożnością, pośpiechem oraz brawurą kierowców. System SPW-1M opracowano właśnie po to, by takim zrachowaniom przeciwdziałać. Składa się on z urządzeń detekcji pojazdów i pieszych (radary mikrofalowe) oraz przyrządów rejestracji audiowizualnej (kamery IP z mikrofonami, rejestratory) z funkcją rozpoznawania tablic rejestracyjnych pojazdów, co pozwala na wykrycie incydentów oraz ich sprawców. W momencie, gdy na przejeździe kolejowo-drogowym dojdzie do niewłaściwego zachowania, np. niezatrzymania się przed znakiem STOP, urządzenia są w stanie zabezpieczyć materiał wraz ze stemplem czasowym i przesłać powiadomienie o zdarzeniu do operatora.

Zastosowanie tablic informacyjnych LED o zmiennej treści oraz aktywne, podświetlane znaki G-1 i B-20 bezpośrednio wpływają na poprawę widoczności oznakowania również w nocy i w czasie występowania niekorzystnych warunków atmosferycznych, skupiając tym samym uwagę użytkownika drogi na aktualnej sytuacji na przejeździe. A następstwem implementacji rozwiązania z zakresu zwiększenia widoczności ma być właśnie znaczące ograniczenie liczby wypadków w obrębie przejazdów.

Zdalne zarządzanie i autonomiczna praca

System poprawy widoczności może być także wyposażony w urządzenia zasilania autonomicznego, takie jak turbina wiatrowa czy panele fotowoltaiczne. Dzięki temu może działać w miejscach, gdzie nie ma dostępu do sieci zasilającej. Moduł komunikacji umożliwia zdalne nadzorowanie pracy systemu, ale istotną rolę pełni centrum operatorskie, w skład którego wchodzi oprogramowanie odpowiedzialne za diagnostykę (tj. w czasie rzeczywistym przekazuje operatorowi informacje o stanie urządzeń wchodzących w skład systemu) oraz modyfikowanie parametrów pracy urządzeń i przeglądanie zarejestrowanych zdarzeń, łącznie z możliwością pobrania i udostępnienia materiału. Co istotne, SPW-1M jest przystosowany do pracy w pełni autonomicznej, nie wymaga stałej obsługi przez dedykowanych pracowników.

Ekonomiczna alternatywa dla zmiany kategorii przejazdu

Zastosowanie systemu poprawy widoczności przekłada się bezpośrednio na zwiększenie bezpieczeństwa na przejeździe kolejowo-drogowym bez konieczności zmiany jego kategorii. Jest to o tyle istotne, że montaż i wdrożenie urządzeń do działania jest zdecydowanie mniej kosztowne, a dodatkowo można je przenosić i instalować w innych lokalizacjach bez znaczącej ingerencji w istniejącą infrastrukturę.

Opisywane rozwiązanie jest obecnie testowane na przejeździe kolejowo-drogowym kategorii D (linia kolejowa nr 139) w miejscowości Rajcza (woj. śląskie) na terenie Zakładu Linii Kolejowych w Sosnowcu, gdzie zainstalowano je we wrześniu br.

Sygnalizator kolejowy ze stałą i ruchomą głowicą

Innym przykładem produktu poprawiającego jakość i bezpieczeństwo w zakresie funkcjonowania kolei jest sygnalizator kolejowy M02 ze stałą i ruchomą głowicą, również opracowany przez inżynierów firmy Monat. Spełnia on wszystkie wymagania techniczne dla sygnalizatorów stosowanych na liniach kolejowych, zgodnie z instrukcją Ie-117. Wersja z regulowaną głowicą (M02.2) umożliwia serwisantowi opuszczenie jej na wysokość fundamentu, a zabieg ten pozwala na prowadzenie prac utrzymaniowych w komorach sygnałowych na powierzchni gruntu. Działania realizowane z takiej pozycji przebiegają szybciej, wygodniej i bezpieczniej.

Sygnalizator w wersji ze stałą głowicą (M02.1) jest wyposażony w specjalną platformę, która gwarantuje komfortowe i bezpieczne prowadzenie prac utrzymaniowych na wysokości. Jego maszt został skonstruowany tak, by spełniać także funkcję drabiny umożliwiającej wygodne wejście na platformę (zabezpieczanej kłódką na wypadek wejścia na nią niepożądanych osób). Wszystkie działania związane z obsługą sygnalizatora są realizowane z podestu wyposażonego w barierę ochronną.

Co ciekawe, w sygnalizatorze tym transformatory świateł przeniesiono z głowicy do skrzyni podstawy, dzięki czemu dostęp do połączeń kablowych jest możliwy z poziomu gruntu. Z kolei w skrzyni umieszczono przyłącze kablowe, które może być wykorzystane jako rozdzielnia i rozwiązanie zastępujące garnki lub puszki kablowe.

Obie wersje sygnalizatora kolejowego M02 produkowane są ze stali jakościowej o podwyższonej wytrzymałości (S355) i są sprzedawane wraz z fundamentem stalowym zabezpieczonym metodą cynkowania zanurzeniowego, co gwarantuje długą żywotność urządzenia. Natomiast wyposażenie ich w adaptery umożliwia umieszczenie na maszcie dowolnego rodzaju wskaźnika oraz pasa świetlnego.

Polska infrastruktura kolejowa jest przestarzała i wymaga wielu lat intensywnych prac oraz wielomilionowych nakładów na modernizację sieci w całym kraju. W jej obrębie funkcjonują setki rozwiązań, systemów i rodzajów urządzeń, z których znacząca część nadal czeka na wymianę na lepsze, bardziej ekonomiczne, innowacyjne i dostosowane do współczesności, a przede wszystkim zapewniające większe bezpieczeństwo użytkownikom, co bezpośrednio przekłada się na ich zdrowie i życie. Jak pokazują statystyki (wg danych UTK w 2021 r. na liniach kolejowych doszło w sumie do 511 wypadków), w zakresie bezpieczeństwa na kolei jest jeszcze bardzo dużo do zrobienia, a to oznacza, że firmy działające w tym obszarze mają spore pole działania.

Autor: Agata Sumara
Fot. MONAT

Może Ci się spodobać

Zostaw komentarz